Józef Mehoffer (1869-1946) malarz, grafik, rysownik, projektant witraży. Jeden z głównych przedstawiciel sztuki Młodej Polski. Kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jana Matejki i Władysława Łuszczkiewicza. Swoje umiejętności udoskonalał w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz w Paryżu w: Académie Julian i École Nationale des Arts Décoratifs, Académie Colarossi u Josepha Blanca i Jacquesa Courtois i École Nationale des Beaux-Arts w pracowni Leona Bonnata.

W swojej bogatej twórczości wypracował oryginalną formułę dekoracyjności witraży, zakorzenioną w secesyjnej stylistyce. Jako dwudziestopięciolatek zasłynął z projektów witraży do gotyckiej kolegiaty św. Mikołaja we Fryburgu w Szwajcarii (1895-1936). Wykonywał kartony witraży do: kaplicy Radziwiłłów w Balicach (1892), kaplicy Grauerów w Opawie (1901), kościoła w Jutrosinie (1902), kościoła w Onnens (1902), kaplicy zamkowej w Baranowie Sandomierskim (1903), kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu (1904) i transeptu katedry (1910-1911), kaplicy grobowej w Gołuchowie (1906), kaplicy Orgelmeistrów w Wiedniu (1910), kaplicy w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku (1930-1939), katedry we Włocławku (1935-1940), katedry w Przemyślu (1941) i kościoła w Dębnikach k. Krakowa (1943), kościoła w Drohobyczu (?). Witraże Mehoffera wyróżniały się dekoracyjnym wykorzystaniem ołowianych spoin jako elementu graficznego oraz rozbiciem dużych płaszczyzn jednobarwnych na drobną siatkę różnobarwnych szyb przedzielonych ornamentem.

W 1941 roku Józef Mehoffer wykonał projekt witraży do katedry przemyskiej, który znajduje się w zbiorach naszego muzeum. Artysta miał wówczas 72 lata. W warstwie znaczeniowej dzieło to nawiązuje do wcześniejszych witraży projektowanych przez Jana Matejkę (zniszczonych podczas II wojny światowej). Całość dzieła tworzy kompozycja pięciu okien do ściany południowej w prezbiterium. Cykl rozpoczyna witraż centralny przedstawiający scenę Chrztu Pańskiego z charakterystycznym dla Mehoffera wizerunkiem twarzy Boga Ojca. wyeksponowana na nim osoba Jana Chrzciciela odwołuje się do wezwania katedry. Następny witraż przedstawia tronującą Maryję jako Królową Korony Polskiej. Dwa następne witraże dedykowane są patronom Polski: św. Stanisławowi biskupowi męczennikowi i św. Kazimierzowi królewiczowi. W tych obu witrażach umieszczony został tekst suplikacji nawiązujący do ówcześnie trwającej II wojny światowej. Ostatni witraż ukazuje św. Michała Archanioła. Artysta projekt wykonał według zasady, którą promował: W witrażu kolor związany jest najbardziej organicznie z formą rysunkową. Wymaga on "czującego rysownika", gdyż nie może być płaskim obrazem malowanym na kartonie ale rytmicznym prostoty linii, barw, figur". Przede wszystkim ma, "wtapiać się w architekturę" przestrzeni sakralnej – w tym przypadku gotyckiej.

ks. dr Piotr Lasota